محسن شريف
مشاوران سرمايه گذاري در فرآيند امكانسنجي و ارزيابي طرح‌ها مي توانند با نگاه جزئي‌نگر، مجري برنامه‌هاي كلان توسعه‌اي كشور باشند به عبارتي، اشراف كامل به موضوعات سرمايه‌گذاري با رويكرد حفظ منابع و منافع ملي از وظايف نانوشته مشاوران سرمايه‌گذاري است. اين مقاله تلاش دارد با بررسي ابعاد ساختاري ارزيابي طرح‌ها و امكانسنجي پروژه‌ها نقش مشاوران سرمايه‌گذاري را در اين مهم تبيين كند.
مشاوران اقتصادي يا ارزيابان اقتصادي پروژه مشاوران مستقلي هستند كه با نگاهي كلان و جامع‌نگر، از بالا يك پروژه را تجزيه‌و‌تحليل و ارزيابي مي‌كنند. در اين فرآيند يك پروژه در ابعاد مختلف و اطلاعات مورد نياز و تحليل‌هاي مرتبط در سرفصل‌هاي زير بررسي مي شود.
1- بررسي بازار و پيش‌بيني بازار آتي
2- بررسي فني و تكنولوژيك
3- بررسي مالي
گفتني است كه سرفصل‌هاي:
4- اثرات زيست محيطي
5- اثرات اجتماعي
جزء لاينفك امكانسنجي ها در پروژه‌هاي كلان كشوري و بزرگ محسوب مي‌شوند.
اين بررسي‌ها براي دو گروه اهميت دارد:
گروه اول، از نگاه بخش خصوصي مهم هستند، چرا كه بقاي يك كسب‌وكار به فروش محصولات و كسب بازار و به طور قطع كسب سود بستگي دارد و البته امكان‌پذيري فني، يا اجرايي بودن پروژه از نظر فني از پيش‌شرط‌هاي موفقيت يك طرح است.
گروه دوم، از نگاه بخش حاكميتي براي يك توسعه متوازن و پايدار نياز به بررسي اثرات زيست محيطي و اجتماعي پروژه‌ها است، چرا كه هدف ملي هر سرمايه گذاري ايجاد ارزش و رفاه و ارتقا جامعه است و تلاش درجهت بهبود وضعيت اجتماعي و محيط‌زيستي از وظايف حاكميت است. البته تداوم و بقاي كسب‌وكار كه از بررسي‌هاي بازار و مالي و فني هم ناشي مي‌شود، از اهداف دولت‌هاست. چون قرار نيست منابع كشور صرف پروژه‌هاي نيمه‌تمام و يا مرده شود.
دانش تخصصي، نگاه كلان، استقلال و تجربه، ابعاد لاينفك مشاوره سرمايه گذاري هستند، چرا كه براي صاحبان ايده يا ذي‌نفعان پروژه معمولا با نگاه جانبدارانه يا موافق، يك پروژه را ارائه (present) مي كنند. در اصطلاح به جاي عبارت "طرح امكانسنجي" يا "ارزيابي اقتصادي" از طرح عبارت "توجيه اقتصادي طرح" يا "طرح توجيهي" استفاده مي شود. در عمل، اين نگاه زمينه ساز پروژه هاي متعدد شكست خورده و نيمه تمام در كشور شده است. چراكه بانك‌ها، سازمان‌ها و صاحبان ايده به دنبال توجيه طرح براي اخذ اعتبارات و يا اخذ مجوز هستند و به دنبال امكانسنجي واقعي پروژه به دور از حب‌وبغض پيش‌فرض‌هاي منفي و مثبت نيستند.
انجام پروژه هاي جديد با استفاده از طرح توجيهي فني، اقتصادي